EP NL zet zich in voor een capaciteitsmarkt die ervoor zorgt dat er voldoende regelbare capaciteit beschikbaar blijft.
Dit zorgt ervoor dat:
Dit is essentieel voor bedrijven en consumenten en bovendien een belangrijke randvoorwaarde om elektrificatie, en daarmee de energietransitie mogelijk te maken.
“Als energieleverancier nemen wij het voortouw in de oproep voor een capaciteitsmarkt, omdat wij het als onze verantwoordelijkheid zien om bij te dragen aan een energievoorziening die betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam is. Bij de aankondiging van het mogelijk sluiten van de energiecentrale Rijnmond, hebben wij het belang van een capaciteitsmarkt onderstreept. Wij zien dit als een essentiële bouwsteen voor een toekomstbestendig energiesysteem. Wij roepen beleidsmakers, toezichthouders en marktspelers op om samen met ons de regie te pakken en gerichte stappen te zetten richting een effectieve capaciteitsmarkt ” aldus Peter Černák, Voorzitter van de Raad van Bestuur van EP NL & Martin Bartošovič, CEO EP NL.
Waarom een capaciteitsmarkt?
Wind en zon nemen een steeds groter deel van de Nederlandse elektriciteitsproductie voor hun rekening waardoor regelbare gascentrales minder draaien. Omdat vraag en aanbod van elektriciteit op ieder moment van de dag met elkaar in balans moeten zijn spelen gascentrales een belangrijke rol voor de leveringszekerheid. Vooral tijdens langere periodes met weinig hernieuwbare productie zullen batterijen ontoereikend zijn en is het hebben van flexibele back-up capaciteit essentieel. Of er in de toekomst voldoende capaciteit beschikbaar is, wordt in het huidige marktmodel onvoldoende gewaarborgd. Het is te risicovol om te investeren in vermogen dat afhankelijk is van inkomsten uit momenten van schaarste. Dit kan leiden tot onzekerheid in de elektriciteitsvoorziening en tot prijspieken. Nederland heeft nu al een capaciteitsmarkt nodig voor een duurzame, betrouwbare en betaalbare energievoorziening.
De voordelen van een capaciteitsmarkt:
Een capaciteitsmarkt zorgt ervoor dat er voldoende capaciteit beschikbaar is om aan de toekomstige vraag te voldoen, zelfs tijdens piekbelasting in combinatie met beperkte zonne- en windproductie.
Minder extreme prijspieken ten tijde van schaarste en ook minder variaties in prijzen. Dit betekent dat marktpartijen minder risico lopen waardoor leveringstarieven voor consumenten gunstiger worden.
Nederland wordt meer zelfvoorzienend en is minder afhankelijk van buitenlandse elektriciteit.
Elektrificatie is een belangrijk onderdeel van de energietransitie en leidt tot een verminderd gebruik van fossiele brandstoffen en lagere emissies. Deze groei van het elektriciteitsverbruik moet betrouwbaar geleverd kunnen worden. Een capaciteitsmarkt zorgt er dus voor dat deze energietransitie haalbaar blijft.
Nu handelen is noodzakelijk
TenneT monitort de leveringszekerheid van de elektriciteitsvoorziening en heeft vastgesteld dat de leveringszekerheid onder druk staat. TenneT geeft aan dat vanaf 2033 de leveringszekerheid onder de norm komt. EP NL meent echter dat problemen met leveringszekerheid al eerder kunnen optreden, bijvoorbeeld omdat gascentrales eerder moeten sluiten dan dat TenneT verwacht. De meer recente Europese monitor bevestigt dat de situatie nijpend is. Het opzetten en implementeren van een capaciteitsmarkt kost bovendien enkele jaren. Daarom moet zo snel mogelijk gestart worden met het ontwerp van een capaciteitsmarkt die passend is voor de Nederlandse situatie.
Vormen van capaciteitsmechanismes
Binnen Europa worden twee capaciteitsmechanismes toegepast:
- Strategische reserve: Een bepaalde hoeveelheid capaciteit wordt gecontracteerd door de landelijke netbeheerder en kan worden ingezet in noodgevallen. Deze capaciteit wordt buiten de bestaande elektriciteitsmarkt gehouden waardoor extreme prijspieken vaker zullen optreden.
- Capaciteitsmarkt: Alle aanbieders van regelbaar vermogen kunnen deelnemen aan de capaciteitsmarkt en blijven ook actief op de bestaande elektriciteitsmarkt.
EP NL bepleit een capaciteitsmarkt omdat de strategische reserve geen structurele oplossing is voor het probleem dat het huidige marktmodel te risicovol is om regelbaar vermogen beschikbaar te houden voor momenten van schaarste
Wat is een capaciteitsmarkt?
Een capaciteitsmarkt is onderdeel van de elektriciteitsmarkt waarin aanbieders van regelbaar vermogen een vergoeding kunnen krijgen door het beschikbaar stellen van hun capaciteit. Dit is een aanvulling op de inkomsten die zij genereren door daadwerkelijk elektriciteit te produceren.
Hoe werkt het in de praktijk?
In een gecentraliseerde capaciteitsmarkt gaat dit via een capaciteitsveiling of biedingsproces:
- Een partij, zoals bijvoorbeeld TenneT, bepaald hoeveel capaciteit er gecontracteerd moet worden.
- Marktpartijen bepalen tegen welke vergoeding zij capaciteit beschikbaar willen houden en verwerken dat in een bieding. Deze bieding moet het gat dekken tussen de kosten voor het operationeel hebben van capaciteit en de verwachte inkomsten op de energiemarkt .De partijen met de laagste biedingen worden geaccepteerd en gaan de verplichting aan om capaciteit beschikbaar te hebben en ontvangen daarvoor een vergoeding.
- In een centraal model is er slechts één koper, normaalgesproken wordt daarvoor de landelijke netbeheerder gekozen. In Nederland is dat TenneT. In een decentraal model zijn leveranciers en/of consumenten de kopers.
Veelgestelde vragen
-
Waarom zou EP NL overwegen haar Energiecentrale Rijnmond 1 te sluiten?
EP NL is begonnen met de planning voor de ontmanteling van de Rijnmond 1 centrale op 31 maart 2026. Als de marktsituatie blijft zoals verwacht, is deze datum zeker. De plannen voor herontwikkeling van de locatie zijn nog in volle gang. Tegelijkertijd is EP NL bereid te investeren in nieuwe, flexibele oplossingen die bijdragen aan een duurzame en evenwichtige energiemarkt en is begonnen met de ontwikkeling van alternatieven voor de centrale. Centrales zoals Rijnmond 1 zijn essentieel om de stabiliteit van de elektriciteitsvoorziening te waarborgen wanneer de productie van duurzame elektriciteit laag is. Economisch gezien is het haalbaarder om eenheden zoals Rijnmond 1 langer operationeel te houden door te investeren in levensduurverlenging, in plaats van nieuwe centrales te bouwen, wat aanzienlijke kosten met zich meebrengt. Een capaciteitsmarkt is zeer geschikt om de sluiting van bestaande gascentrales te voorkomen als die centrales nodig zijn voor de leveringszekerheid.
-
Wat is jullie visie op de inrichting van een Nederlandse capaciteitsmarkt?
Wij geloven dat Nederland moet kiezen voor een centrale capaciteitsmarkt met heldere regie, transparantie en langetermijnvisie. Dit geeft investeerders zekerheid waarmee het een robuuste duurzame en betaalbare energievoorziening ondersteunt — nu en in de toekomst.
-
Wat levert een capaciteitsmarkt op voor marktpartijen zoals producenten en leveranciers?
Producenten krijgen meer zekerheid over toekomstige inkomsten, wat investeringen aantrekkelijker maakt. Leveranciers kunnen zich beter voorbereiden op toekomstige leveringsverplichtingen en hebben meer grip op kosten en beschikbaarheid van capaciteit.
-
Hoe draagt een centrale capaciteitsmarkt bij aan lagere kosten?
De maatschappij profiteert van een hoger niveau aan betrouwbaarheid, maar ook van gemiddeld lagere stroomprijzen. Ten slotte zijn er als gevolg van stabielere prijzen minder risico’s voor marktpartijen, zoals leveranciers, en dus worden er minder kosten voor het afdekken van risico’s doorberekend aan consumenten.
-
Welke landen hebben al een centrale capaciteitsmarkt ingevoerd?
Onder andere België, het Verenigd Koninkrijk en Italië hebben een vorm van een centrale capaciteitsmarkt ingevoerd. Deze landen laten zien dat het model goed werkt om leveringszekerheid te borgen in een markt die snel verduurzaamt. Duitsland bereid een centrale capaciteitsmarkt voor.
Frankrijk heeft momenteel een decentrale capaciteitsmarkt, maar deze functioneert onvoldoende. Daarom wordt er nu gewerkt aan de voorbereiding van een centrale capaciteitsmarkt.
-
Waarom is een capaciteitsmarkt belangrijk voor de energietransitie?
De energietransitie vraagt om een flexibel en betrouwbaar systeem. De energietransitie vraagt elektrificatie. Het gebruik van elektriciteit neemt dan toe en het daalt het gebruik van fossiele brandstoffen en de uitstoot van broeikasgassen. Deze extra elektriciteitsvraag moet voldoende betrouwbaar geleverd worden. In de tussentijd neemt het aandeel van CO2-vrije elektriciteitsproductie toe. Een centrale capaciteitsmarkt zorgt ervoor dat er altijd voldoende back-upcapaciteit beschikbaar is, en stimuleert investeringen in flexibele oplossingen zoals batterijen, waterstof of gascentrales.
-
Wat wordt bedoelt met regelbaar vermogen?
Met regelbaar vermogen wordt hier bedoeld dat de capaciteit vrij inzetbaar is. en niet afhankelijk is van bijvoorbeeld de hoeveelheid wind en zoninstraling. Het gaat er in dit verband dus niet om of de capaciteit snel kan worden op- en afgeregeld. De bestaande elektriciteitsmarkt blijft prikkels geven om te investeren in flexibiliteit, zoals het snel kunnen regelen van vermogen om bijvoorbeeld te reageren op prijsverschillen gedurende de dag.
-
Wat is de rol van een batterijen en vraagrespons?
Batterijen en vraagrespons zijn vrij inzetbaar en zijn niet weersafhankelijk en spelen een belangrijke rol om vraag en aanbod in evenwicht te brengen. Tegelijkertijd zijn deze vormen van flexibele capaciteit weer minder geschikt om gedurende langere periodes van hoge vraag en laag aanbod op te vangen. De capaciteit van batterijen en vraagrespons moeten ook kunnen deelnemen aan een toekomstige capaciteitsmarkt voor zover zij capaciteit beschikbaar hebben in periodes van schaarste.
-
Kunnen wind- en zonneparken ook deelnemen aan een capaciteitsmarkt?
Ja, in principe moeten geen technologieën worden uitgesloten. Het is waarschijnlijk dat de capaciteit van wind- en zonneparken niet of verminderd beschikbaar zal zijn in periodes van schaarste en dus zullen zij ook minder inkomsten uit een capaciteitsmarkt kunnen verwerven.
Wil je meer weten over ons?
Neem contact met ons op via ons contactformulier of lees meer over ons.